Door Daan de Wit

In de strijd tegen de Mexicaanse griep wordt in Nederland een vaccin ingezet met toevoegingen. Ook zwangeren vanaf 13 weken krijgen een dergelijk vaccin. Om tot die keus te komen vraagt minister Klink advies aan de Gezondheidsraad. Maar hij krijgt dit advies niet. Toch neemt hij vervolgens een besluit. Wie heeft hem daarbij geadviseerd?

Op 9 november schrijft de Gezondheidsraad in een advies dat het heeft stilgestaan bij de vraag van de minister 'of er reden zou zijn om voor zwangeren te streven naar het verkrijgen van een vaccin zonder adjuvans'. De zin in het document die hierop volgt, lijkt een antwoord op die vraag, maar is het niet: 'Een dergelijk vaccin is op dit moment in Europa niet geregistreerd en het is onzeker of en op welke termijn registratie wel zou plaatsvinden'. De vraag van Klink is dus nog niet beantwoord en wat er staat is ook nog eens onjuist. Want het 'dergelijk vaccin' bestaat, heet Celvapan, is op Europees niveau geautoriseerd en staat op nationaal niveau geregistreerd in de Geneesmiddelenbank. De raad wordt daarop gewezen door de stichting Meer Weten Over Freek in een brief op 18 november.

Op 24 november reageert de Gezondheidsraad: 'Naar aanleiding van uw brief zijn wij een onvolledigheid op het spoor gekomen in de redactie van het laatste advies van de Gezondheidsraad en het Centrum voor Infectieziektebestrijding aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Wij zijn u erkentelijk voor uw alertheid in deze'. De raad erkent dat Celvapan is geregistreerd en past de website aan. Twee dagen later antwoordt Klink op Kamervragen: 'Er is in Europa één niet-geadjuveerd vaccin geregistreerd'. Toch kiezen hij en de Gezondheidsraad uiteindelijk niet voor Celvapan in de campagne tegen de Mexicaanse griep. De reden is, schrijft de raad achteraf, dat het onduidelijk was of het in voldoende mate en op tijd beschikbaar zou zijn. Intussen drong de tijd en moest de minister knopen doorhakken.

Ook toevoegingen voor zwangeren
Minister Klink kiest voor zijn campagne voor vaccins met adjuvants. Inmiddels zijn we maanden verder. In die maanden zijn er vrouwen terechtgekomen in de groep zwangeren-vanaf-13-weken. Eerder waren zij niet gevaccineerd omdat zwangeren tot 13 weken geen vaccin krijgen. Krijgen zij nu een vaccin met adjuvants of een zonder? Meer Weten Over Freek schrijft in een tweede brief aan de Gezondheidsraad dat het ervan uit gaat dat minister Klink 'wel zeer in staat moet worden geacht het niet-geadjuveerd vaccin voor de hiervoor genoemde groep personen te verkrijgen'. Toch krijgen de zwangere vrouwen een vaccin met toevoegingen.

Belangrijkste vraag onbeantwoord
Intussen is de belangrijkste vraag nog niet beantwoord. Het is de vraag van Klink aan de Gezondheidsraad: Of er reden is om voor zwangeren te streven naar een vaccin zonder toevoegingen. Andere landen 'zagen immers wel reden om een niet-geadjuveerd vaccin in te kopen', schrijft de stichting aan de Gezondheidsraad in hun tweede brief. Net als in het geval van minister Klink geeft de Gezondheidsraad aan de stichting geen antwoord op de vraag. In een brief op 27 november aan minister Klink wijst de stichting daarop. Het concludeert dat de raad hem dus onvolledig heeft geadviseerd. De stichting spreekt haar verbazing uit dat de minister genoegen neemt met het niet beantwoorden van de door hem gestelde vraag aan de raad. Op 30 november stuurt de Gezondheidsraad een reactie: de raad wenst niet in discussie te gaan.

Wie adviseerde Klink?
Ondanks het uitblijven van het gevraagde advies van de Gezondheidsraad neemt minister Klink een besluit. Het is niet een besluit dat voordehand ligt. De beslissing van Klink heeft tot gevolg dat een lopend contract met een vaccinproducent wordt verbroken, met alle waarschijnlijke financiële gevolgen vandien. Een nieuw contract wordt gesloten, met een andere fabrikant. En voor een ander vaccin, een met toevoegingen. Wie heeft Klink hierbij geadviseerd? Meer daarover in het volgende deel van deze serie.