Door Daan de Wit

In ons land is gekozen voor het gebruik van Pandemrix en Focetria, vaccins met zogenoemde adjuvantia. Op basis waarvan is de beslissing gemaakt de Nederlandse zwangeren juist met deze middelen te vaccineren? Het antwoord van de Gezondheidsraad is duidelijk, maar niet geruststellend, namelijk 'dat er vrijwel geen wetenschappelijk gegevens zijn over het gebruik van de in de vaccins gebruikte adjuvantia (immuunstimulerende middelen) tijdens de zwangerschap'.

Ook de fabrikanten zijn uitgesproken. In de bijsluiter van Pandemrix staat: 'Er zijn op dit ogenblik geen gegevens beschikbaar over gebruik van Pandemrix bij zwangere vrouwen'. En hetzelfde staat in de bijsluiter van Focetria. Toch adviseert de Gezondheidsraad vaccinaties met adjuvants te geven aan vrouwen die langer dan 13 weken zwanger zijn. Dat beleid verschilt met dat van andere landen. 'In Frankrijk raadt de overheid voor zwangere vrouwen een vaccin zonder adjuvans aan. In Canada heeft de regering vaccins zonder adjuvans besteld voor zwangere vrouwen. In Zwitserland werd geen groen licht gegeven voor een vaccin met adjuvans voor vrouwen die in verwachting zijn', schrijft de Belgische kant De Standaard.

Hoe is het advies van de Nederlandse Gezondheidsraad tot stand gekomen zwangere vrouwen te vaccineren? De raad schrijft dat dit is gebeurd in samenwerking 'het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM op basis van een deskundigenberaad op woensdag 4 november 2009'. De deskundigen, die dus moeten werken met 'vrijwel geen wetenschappelijke gegevens', noteren bij hun advies te vaccineren na het eerste trimester (13 weken) van de zwangerschap: 'Dat gebrek aan gegevens is vooral van belang in het eerste trimester, de voor de vrucht meest kwetsbare fase wanneer de organen worden aangelegd'. Dit betekent twee dingen. Ten eerste dat het stellen van de grens op 13 weken is gebaseerd op de kwetsbaarheid van de foetus. Op grieppandemie.nl wordt trouwens het argument gehanteerd dat vrouwen in de laatste fase van hun zwangerschap minder longinhoud hebben en daardoor kwetsbaarder zijn voor griep, omdat die problemen met de ademhaling kan veroorzaken. De tweede en belangrijkste conclusie bij het advies van de deskundigen om voorafgaand aan de periode van 13 weken niet en na die periode wel te vaccineren, is dat hun advies is gebaseerd op 'vrijwel geen wetenschappelijke gegevens' over de veiligheid van het vaccin.

Ook in België is de keus beperkt tot vaccins met toevoegingen. Daarom klagen vier Belgische moeders nu de staat aan. Volgens hen is er geen serieuze studie is gedaan naar de mogelijke effecten op zwangeren van een vaccin met het adjuvant squaleen. Dit wordt bevestigd door de beschrijving van Focetria, gepubliceerd op 24 september 2009: 'To date, there have been no clinical trials designed to evaluate the tolerability and safety of MF59-adjuvanted vaccines in pregnant women'. MF59 bestaat grotendeels uit squaleen, meldt hetzelfde document. De moeders negeren dan ook het positieve advies van de Franstalige vereniging voor gynaecologen en vroedvrouwen. Zij wijzen erop dat deze organisatie wordt gesponsord door GlaxoSmithKline, de maker van het in België beschikbare vaccin.