Interview financieel expert: duurder, minder, rellen en opstanden
Beluister het interview
Beluister of download deel 4 van het interview van Daan de Wit voor DeepJournal met Albert Spits. MP3, 8 Mb, 12 minuten, opgenomen op 23 mei 2008. Spits is adviseur voor pensioenfondsen en is een van de oprichters van de Frédéric Bastiat Stichting.
Het transcript is verzorgd door Michiel Bezemer. --- Ik zou mensen adviseren om hun huis te verkopen en te gaan huren. Je kunt desnoods een appartement van de woningbouw huren. Dan kun je je kosten naar beneden halen. Heel veel mensen hebben hun hypotheek voor 5 jaar afgesloten. Je weet niet of je over 5 jaar, als de lening moet worden overgesloten, nog een lening krijgt. Er zullen dan veel mensen in de problemen komen omdat het in de eerste plaats de vraag is of er wel krediet aanwezig is en in de tweede plaats, mocht het krediet wel aanwezig zijn, je een veel hogere rente betaalt. Dan denken sommigen wel dat de overheid het rentewapen kan gebruiken, de promesse disconto, de rente die de centrale bank aan de bancaire sector vraagt. Deze rente kun je verlagen maar je kunt de marktrente niet naar beneden krijgen, want die wordt bepaald in de markt zelf. Als je over 5 jaar een hypotheek wilt nemen, dan is een rentepercentage van 10 - 12% heel goed mogelijk. - Moet je de hypotheek dan niet voor 30 jaar vastzetten?
Als je een hypotheek hebt, dan moet je die voor een zo lang mogelijke termijn afsluiten. Het is een lange-termijninvestering, en die moet op lange termijn worden afgedekt. De meeste mensen hebben hun hypotheek, een lange-termijninvestering, kort afgedekt. Men dacht steeds: Die rente blijft wel laag of wordt nog lager en dan bespaar ik op mijn uitgaven. Maar ik zeg: Dat is een heel foutieve gedachtegang, want het kan ook de andere kant op. - Maar dan zitten er over een paar jaar ontzettend veel huiseigenaren in de problemen. Ja, dat klopt ook. Als hun hypotheken aflopen, dan is het niet denkbeeldig dat ze of met het geld op de proppen moeten komen of het huis moeten verlaten. - Dan wordt de situatie erg onprettig… Dan wordt het echt onprettig. Dit gaat over een behoorlijk percentage van de huiseigenaren. Ik denk dat 20 - 25% van de huiseigenaren dan in de problemen zit. - Dat levert natuurlijk ook weer problemen op, want die mensen gaan zich roeren. De overheid moet als redding dienen, dat zie je nu al in Amerika. Daar gaat de centrale bank huizen opkopen. Je hebt de Fanny Mae's, dat zijn de hypotheekbanken, die zitten met enorm veel van die huizen in hun maag, ze verliezen enorm veel geld. Zij hebben aan de centrale bank gevraagd om hier even een oplossing voor te vinden. De Federal Reserve denkt erover na om deze huizen op te kopen. Het klinkt misschien vreemd maar de centrale bank gaat dan in de huizenverhuur.
- Dan worden de huizen eigendom van de FED.
Ja, het kan vreemd lopen. - Hoe lang gaat het nog duren voordat het misgaat? De periode waarin het echt misgaat, is denk ik tussen 2010 en 2012. Dat heeft te maken met die demografische groei, wat ik al eerder geschetst heb. Ik zie een enorme inzakking van de huizenmark, die zal tussen 2010 en 2016 vijftig, zestig procent van zijn waarde verliezen. De aandelenmarkt zal misschien gelijk blijven maar waarschijnlijk behoorlijk teruggaan in waarde. Ik denk dat er heel wat bedrijven over de kop zullen gaan, vooral bedrijven die veel schulden hebben. Onroerend-goed firma's, bouwfirma's etc., die gaan over de kop. De werkloosheid zal enorm stijgen. We zullen in Nederland ver boven de miljoen werklozen uit komen. Zoals ik al geschetst heb, hebben mensen loonverwachtingen die niet zullen uitkomen. Bedrijven zullen verder worden geautomatiseerd of worden gedownsized, zoals we dat keurig zeggen. Of de productie wordt overgeplaatst naar China. Dat soort stokken hebben ze allemaal achter de deur. Ik denk dat er een paar banken gaan klappen. Ook in Nederland, want wij zitten natuurlijk gigantisch in de kredietsector. Ik wil geen namen noemen maar van sommige banken weet ik dat ze heel veel in derivaten beleggen en ook veel in die sub-primes zitten. - Is het erg als banken klappen?
Ja, want het probleem is dat als er een paar banken klappen de interbancaire handel niet meer functioneert zoals dat zou moeten. Vaak lenen banken onderling geld aan elkaar uit. Dat systeem komt in gevaar. - En verder? De producten uit China worden duurder, mocht daar nog vraag naar zijn. Dus de DVD's, de kleuren-tv's, die gaan in prijs omhoog. De prijs van grondstoffen zal blijven stijgen, er zal zich ook daar een enorme zeepbel gaan manifesteren. - De spullen in de supermarkt worden duurder?
Ja. Daarnaast zullen bijvoorbeeld gepensioneerden in het beste geval op een nulsituatie terecht komen. Dat vind ik heel erg. Dat betekent dat hun pensioenen niet meer geïndexeerd zullen zijn. Hun pensioen gaat niet omhoog met de inflatie, met de CPI-index. Dat zul je ook bij bedrijven zien; in het beste geval een nulsituatie. Er zal worden gedownsized , er komt meer werkloosheid, de productie wordt verplaatst naar het buitenland. Een salarisverhoging zal je dus wel kunnen schudden. Tegelijker tijd nemen je uitgaven toe en neemt je vermogen af. Twee zaken zijn voor je afgesloten: Enerzijds je loonsverhoging, anderzijds je vermogensopbouw, dat is ook afgelopen. Je zult je krediet niet meer veilig kunnen stellen. Als na 5 jaar je hypotheek is afgelopen moet je met het geld op de proppen komen. - Wat zijn de gevolgen voor de maatschappij?
Vooral in grote steden moet je rekening houden met rellen en opstanden. Wellicht dat in sommige landen revoluties ontstaan, vooral in mediterrane landen. Dan worden er bijvoorbeeld overheidsgebouwen in brand gestoken en overheidsfunctionarissen aangevallen. Met dat soort scenario's moet je rekening houden. In elke crisissituatie heb je mensen die in opstand komen. Voor de gevolgen van een crisissituatie hoeven we alleen maar te kijken naar wat er in Argentinië gebeurde. Daar kwamen de mensen van de een op de andere dag van de middenklasse onder de armoedegrens terecht. - Wat is goed om te doen? Je moet misschien een baan nemen die meer in de richting gaat van een bakker?
Ja natuurlijk. Jim Rogers, wel bekend, heeft gezegd dat het met het oog op de toekomst niet slim is om socioloog of psycholoog of jurist te worden maar dat je maar beter boer kan worden. - En je kinderen Chinees leren, zei hij ook, hij heeft ook een Aziatische vrouw. Een meer praktischer benadering van het gewone leven. De universiteiten zullen ook moeten gaan downsizen. Veel faculteiten zullen moeten sluiten, want er is geen vraag meer naar bepaalde beroepsgroepen zoals juristen, economen, sociologen, psychologen, pedagogen. Men heeft nu meer behoefte aan ingenieurs, uitvinders, mensen met vermogen, die iets op kunnen zetten en boerenbedrijven. Het plan om de Wieringermeerpolder onder water te zetten is natuurlijk ook absurd. Straks heb je dat land hard nodig om in de voedselvoorziening te kunnen voorzien. Dat soort projecten is opgezet in een tijd dat het nog heel erg goed was, in de jaren '90. Nu zitten we in een andere situatie, waarin je je dit soort dingen niet meer kunt veroorloven. - Wat heeft dit voor gevolgen voor zaken als wetgeving op het gebied van privacy? De gevolgen zien we nu al. We hebben nu al een regering die allerlei zaken wil verbieden. En dat gaat natuurlijk ten koste van je individuele vrijheid. We hadden al preventief fouilleren en de legitimatieplicht, dat soort zaken hakt behoorlijk in op de persoonlijke vrijheid en de persoonlijke integriteit. Naar mate het economisch slechter gaat zullen er veel meer van dit soort wetten worden aangenomen, dat komt dan in een stroomversnelling. Privacy is iets dat meer en meer tot het verleden gaat behoren. - Het wordt er dus allemaal niet leuker op.
Nee. Men vergeet wel eens dat veel van de privacy die tijdens het Nazi-regime in de jaren ‘30 verdween, al tijdens de Weimarrepubliek overboord was gezet. Het enige dat Hitler hoefde te doen, was de Duitse vlag te vervangen door het hakenkruis. Veel van de andere zaken waren daarvoor al geregeld. Dat zie je nu ook weer. We hebben een regering die heel erg stram is, privacy-ongevoelig. Dat zal zich steeds meer gaan manifesteren. Hoe slechter het economisch gaat, hoe meer de regering de privacy verder aan banden legt. - Een regering die steeds banger voor de burger wordt.
Ja. In 1916, dat weten de meeste mensen waarschijnlijk niet, was het Binnenhof afgesloten omdat er een opstand was van de burgerij. De meute probeerde binnen te komen om een aantal politici te molesteren. Dat kwam toen door de blokkade die heerste tussen 1914 en 1918. Die zorgde ervoor dat er maar weinig voedsel het land binnen kwam. In die tijd, tijdens de Eerste Wereldoorlog, was ook alles op de bon. - En nu moet het Binnenhof contact maken met ‘de burger' in ‘het veld'. Daar trekken ze dan 100 dagen voor uit. En dat heeft niet veel geholpen. - Het is toch absurd dat ze contact moeten gaan maken met het volk, dan ben je toch geen volks vertegenwoordiger meer?
Daarom heb ik het ook nooit over volksvertegenwoordigers , ik heb het altijd over politici . Want politici zijn een heel ander slag mensen. Die hebben het gevoel van: Wij zijn jullie leiders, wij maken de wetten, en jullie gehoorzamen aan die wetten. Vanuit klassiek liberaal oogpunt faciliteert de overheid als bestuur het volk dat zijn individuele activiteiten wil kunnen ontplooien. Het bestuur zorgt ervoor dat alles in goede banen wordt geleid. De wetgever geeft een kader waarbinnen wij als burgers vrij zijn om ons eigen leven te leiden, handel te drijven, een opleiding te volgen, boodschappen te doen, werk te kunnen uitvoeren. We hebben nu geen bestuur meer, maar we hebben politici. Die politici maken de wetten en verwachten dat wij deze draconische wetten gaan gehoorzamen. In de meeste gevallen kunnen ze dat doen omdat ze het geweldsmonopolie bezitten. Politie en defensie zijn geheel in handen van politici. De wetten die deze politici maken, worden nauwelijks aan de grondwet getoetst. Als ze aan de grondwet zouden worden getoetst, dan zouden heel veel van deze wetten verdwijnen omdat ze niet stroken met de grondwet. - Meneer Spits, hartelijk dank voor dit gesprek.
Hartelijk dank dat ik hier aanwezig mocht zijn.
DeepJournal
Sign up for the free mailing list. |
9 September 2013
Why is Syria under attack? - Part 4
‘Syria’ is about power, money, influence and energy
8 September 2013
Why is Syria under attack? - 3
Syria and Iran are like pieces on a geopolitical chessboard
7 September 2013
Why is Syria under attack? - Part 2
On the interests of the parties involved in the Syrian conflict and the role of the media
6 September 2013
Why is Syria under attack? - Part 1
Who is behind the chemical weapons attack in Syria?
1 April 2013
Albert Spits: Creëer je eigen financiële veiligheid
Beluister het interview
|