Dit artikel bestaat uit twee delen. Lees ook deel 2.

Door Daan de Wit

Er waait een nieuwe wind in Washington. De Amerikaanse overheid heeft weer een menselijk gezicht. Barack Obama zal zijn land weer het respect en de waardigheid teruggeven. Dat is de hoop. Maar wat is de praktijk? Wat zijn de plannen van de nieuwe president, welke oplossingen draagt hij aan? Op het terrein van de mensenrechten is de belangrijkste oplossing dat er geen andere oplossing komt voor het probleem van de terrorismegevangenen. De huidige wetgeving biedt voldoende ruimte, volgens Obama. Die ruimte is geschapen door president Bush en maakt dat de Obamaregering mensen gevangen kan zetten zonder aanklacht, zonder proces en zonder limiet. Met de beslissing komt een eind aan speculaties over een mogelijke preventieve-detentiewet die begonnen in mei.

In mei verrast president Obama vriend en vijand als hij spreekt over het zoeken naar een oplossing voor de situatie van gevangenen op Guantánamo. Hij legt uit dat het mensen zijn die enerzijds niet kunnen worden veroordeeld 'for past crimes' - omdat het bewijsmateriaal tegen hen is verkregen door marteling - maar die anderzijds niet kunnen worden vrijgelaten vanwege de dreiging die ze vormen voor de VS. Het is een vergaand voorstel en om dat duidelijk te maken, haalt MSNBC-host Rachel Maddow de film Minority Report aan [video, 1'30]. In die speelfilm is men in staat precrime te detecteren en kun je worden gearresteerd voor een misdaad die je nog niet hebt gepleegd. Met Obama als president lijkt het erop dat de fictie de werkelijkheid inhaalt. Maddow zegt over de ideeën in Obama's toespraak: 'You could get arrested today and locked up without a trial, without being convicted, without being sentenced, for say, ten years, until the threat of your future criminal behavior passes? 'Prolonged detention', he is calling it. This is a beautiful speech from president Obama today, with patriotic, moving, even poetic language about the rule of law and the constitution. And one of the most radical proposals for defying the constitution that we have ever heard made to the American people'.

In een artikel in de New York Times met de kop Obama Is Said to Consider Preventive Detention Plan zegt een mensenrechtenactivist: 'We've known this is on the horizon for many years, but we were able to hold it off with George Bush. The idea that we might find ourselves fighting with the Obama administration over these powers is really stunning'. Diane Marie Amann, professor in de rechten aan de universiteit van Californië, schrijft naar aanleiding van Obama's plannen: 'He signaled a plan by which they — and perhaps other detainees yet to be arrested? — could remain in custody forever without charge. There is no precedent in the American legal tradition for this kind of preventive detention'. Amann signaleert zelf dat dit helaas bezijden de waarheid is, want er zijn precedenten: 'Among them the Alien and Sedition Acts of 1798 and the Japanese internment of the 1940s, but they are widely seen as low points in America's history under the Constitution. President Obama promised that his “new legal regime” — words identical to those Bush Administration official John Yoo used in 2002 –- will provide an array of “fair procedures.” That ought to be a given, for the Constitution requires due process before liberty may be deprived. But no amount of procedures can justify deprivations that, because of their very nature violate the Constitution's core guarantee of liberty'. Het gaat dus om plannen, maar over de praktijk schrijft Associated Press: 'As many as an estimated 170 of the detainees now at Guantanamo are unlikely to be prosecuted. Some are being held indefinitely because government officials do not want to take the chance of seeing them acquitted in a trial'.

Een interessante ontwikkeling is dat recent is besloten dat een rechtzaak tegen voormalig justitieminister Ashcroft mag doorgaan. Diens opdrachten tot preventieve detentie destijds waren illegaal en daarop wordt hij nu persoonlijk aangesproken. De zaak tegen Ashcroft is van belang omdat wat hij ten tijde van Bush illegaal deed, Obama overwoog te legaliseren. De rechtzaak vindt doorgang omdat twee rechters - nota bene uit de tijdperken W. Bush en Reagan - geen goed woord over hebben voor Ashcrofts illegale werkwijze, en daarmee impliciet voor Obama's plannen: 'We find this to be repugnant to the Constitution, and a painful reminder of some of the most ignominious chapters of our national history'.

Engeland heeft al ervaring met preventieve detentie. 'But in late 2004 that was deemed a violation of human rights, and struck down. It was replaced with a form of house arrest, known as "control orders"', rapporteert NOW, van PBS. In de uitzending wordt duidelijk dat ook het huisarrest slechts een legale façade is voor een onrechtmatige constructie. '[...] restricting somebody's right to challenge their imprisonment indefinitely is not going to make us safer. In fact, recent evidence shows it is probably making us less safe'. Deze strijdvaardige opinie, die haaks staat op de praktijken in Engeland, die van de Bushregering en de plannen van Obama, is afkomstig van een bekende strijder voor de burgerrechten. Namelijk Barack Obama, vóórdat hij president van Amerika werd. Een van Amerika's terrorismegevangenen hield vorig jaar tijdens een zitting in een oorlogstribunaal nog hoopvol een foto omhoog van Obama. Maar inmiddels heeft hij alle hoop laten varen: '[...] he has lost faith that the American leader will be much different than his predecessor'.

De plannen van Obama voor nieuwe wetgeving waren vergaand. Hij behoudt nu dus de extreme wetgeving van Bush op dit terrein. Dat maakt dat ook onder Obama iemand die wordt vrijgesproken van terrorisme geen garantie heeft dan ook te worden vrijgelaten. Professor in de Rechten Jonathan Turley schrijft in een artikel met de kop Obama Administration Reserves Right to Indefinitely Hold Detainees Acquitted of Charges: 'The Obama Administration continues its retention and expansion of abusive Bush policies — now clearly Obama policies on indefinite detention and blocking the investigation of war crimes'. In een interview met president Obama noteert de San Francisco Senitel een concreet voorbeeld: 'In a court filing last month, the Obama administration agreed with the Bush administration position that 600 prisoners in a cavernous prison on the American air base at Bagram in Afghanistan have no right to seek their release in court'. De American Civil Liberties Union (ACLU) wil meer informatie over de 600 gevangenen in Bagram: 'There are serious concerns that Bagram is another Guantanamo -- except with many more prisoners, less due process, no access to lawyers or courts and reportedly worse conditions," said Melissa Goodman, staff attorney with the ACLU National Security Project'. Maar het ministerie van Defensie en de CIA liggen dwars.
-
Lees ook deel 2 van dit artikel.