Barack Obama is nu ruim een half jaar de president van het machtigste land van de wereld. Zijn aantreden werd ervaren als een verademing, een frisse wind na de jaren onder Bush-Cheney. In een nieuwe serie bestudeert DeepJournal enkele belangrijke beleidsterreinen van de nieuwe president. Wat is de praktijk bij de perceptie van Amerika's nieuwe held, president Barack Obama? In dit tweede deel: Het economisch beleid van de Obamaregering.

Door Daan de Wit

Een belangrijk deel van het economisch beleid van president Obama wordt gevormd door het opruimen van de financiële chaos die zijn voorganger achterliet. Centraal daarin is de zogenoemde bailout: Het overnemen door de Amerikaanse overheid van enkele grote financiële instituten en het lenen van geld aan honderden banken. De bailout is begonnen onder Bush, via zijn minister van Financiën Hank Paulson (voormalig CEO van Goldman Sachs). En het ging verder onder Obama, via zijn minister van Financiën Timothy Geithner (voormalig president van de Federale Bank van New York). De bailout kost de Amerikaanse belastingbetaler mogelijk meer dan 23duizend miljard dollar.

Een deel van dat bedrag is al uitgegeven. Niet aan Main Street, maar aan Wall Street. Zo'n 180 miljard ging bijvoorbeeld naar AIG, dat vervolgens 13 miljard doorsluisde naar Goldman Sachs: '[...] the original plan to bail out AIG was concocted at a meeting held last fall, run by then Treasury Secretary Hank Paulson who, before becoming treasury secretary, had been CEO of Goldman Sachs. Also attending the meeting was Lloyd Blankenfein, the current CEO of Goldman Sachs. Also at the meeting: Tim Geithner, then head of the New York Fed', schrijft professor Robert Reich. Inmiddels is Paulson $200 miljoen rijker, is Geithner minister van Financiën en maakt Goldman zelden verlies: 'The winning % is what gets me... it's simply impossible'. 

De Federale Bank van Amerika deelt het overheidsgeld uit, maar geeft hierover geen volledige openheid. Terwijl toch driekwart van de Amerikaanse bevolking dat graag wil. Congreslid Ron Paul eist nu dat er een onderzoek wordt ingesteld naar de Fed. Op zijn pad treft hij daarbij het Witte Huis. Dat wil het tegenovergestelde: 'The Obama plan would give the Federal Reserve new powers to oversee the entire financial system'. Een presentator van MSNBC leidt een gesprek over de onderzoekseis in met de woorden [video]: 'The Federal Reserve, of course, having proven itself unreliable at best in monitoring the financial markets over the last couple of years. [...] The Federal Reserve still doesn't think they deserve to be audited. Even as they carry trillions of dollars of assets on their books, held against U.S. taxpayer money'. Ron Paul zegt over de Fed [video, 3'30]: They are the culprits, they create the bubbels and here we're giving them more power... This is allowing the fox to protect the henhouse. It just can't work. It's going to make things much worse'. Paul [video, 5'30]: 'The American people were very, very hopeful. That we have a new American president, a young guy making these promises. Now they're saying: 'It looks like it is more of the same'.

Een belangrijke vraag is of de 23duizend miljard dollar een goede investering is en de financiële instituten niet gewoon failliet hadden moeten gaan. Journalist Bill Moyers wil weten hoe het zit en interviewt William K. Black. Hij is de voormalig directeur van het Amerikaanse Instituut voor Fraudepreventie en is nu professor in de Economie en de Rechten aan de universiteit van Missouri.
Uit het transcript:
'BILL MOYERS: [...] you supported Barack Obama, during the campaign. But you're seeming disillusioned now.
WILLIAM K. BLACK: Well, certainly in the financial sphere, I am. I think, first, the policies are substantively bad. Second, I think they completely lack integrity. Third, they violate the rule of law. This is being done just like Secretary Paulson did it. In violation of the law. [...] it requires them to close these institutions. [...]'. In februari stelt Black de vraag: 'Why Is Geithner Continuing Paulson's Policy of Violating the Law?' Financieel expert Peter Schiff somt het probleem rond de bailout op [video, 4'00]: 'The average American is going to see his cost of living rise dramatically and the value of their savings evaporate'.

De sponsoring van de banken door de Obamaregering is niet tot genoegen van investeerder Jim Rogers. Hij zegt in een interview: 'For the people who get the money, George, it is going to make it better for them. But for the rest of the country and the rest of the world... No, it's not going to make things better. It's going to make things worse. We are in perilous times and he doesn't seem to understand that he is making things much worse'. Congreslid Alan Grayson: 'Everybody's worst nightmares are now taking place because we are seeing the transfer of literally trillions of dollars of wealth from the taxpayer to the bad banks'. Zijn vragen aan de Fed worden niet beantwoord en 'Bloomberg News is suing the Federal Reserve for this and other information under the Freedom of Information Act (FOIA)'.

Jim Rogers: 'It is astonishing to me that Mr Obama ran on a platform of change and he's brought in people who caused the problems and are there now supposed to solve the problems'. Hij doelt daarmee waarschijnlijk op mannen als
* Minister van Financiën Timothy Geithner - Voormalig president van de Federale Bank van New York.
* Stafchef van het ministerie van Financiën, Mark Patterson - Voormalig lobbyist voor Goldman Sachs.
* Directeur van het National Economic Council, Larry Summers - Was adviseur voor financiële instituten op Wall Street.
* Deputy National Security Adviser for International Economic Affairs, Michael Froman - 'As a high-ranking Citigroup official, Mr. Froman is one of many potential appointees with ties to the current troubles on Wall Street', schrijft de New York Times.
* Voorzitter van de Commodities Futures Trading Commission (CFTC), Gary Gensler - De CFTC moet het tegenovergestelde bewerkstelligen van de CFMA, een wet die door Gensler mede mogelijk werd gemaakt. De CFTC 'oversees $5 trillion in futures and options trading'. Eerder was Gensler partner bij Goldman Sachs.
* Hoofd van het Office of Financial Stability, Neel Kashkari - Voormalig vice-president van Goldman Sachs in San Francisco. Het OFS is de uitvoerder van TARP.
* De lijst is langer dan op deze plaats is weer te geven.

Concluderend schrijft de New York Times: '[...] almost the entire Obama administration economic team could be said to be made up of followers of so-called Rubinomics. [...] Robert E. Rubin has been a top trader and executive at Goldman Sachs [and] Citigroup, where he served as director and senior adviser'. Rubin is nu voorzitter van de Council on Foreign Relations. Glenn Greenwald schrijft: 'Just think about how this works.  People like Rubin, Summers and Gensler shuffle back and forth from the public to the private sector and back again, repeatedly switching places with their GOP counterparts in this endless public/private sector looting [...] And the winners -- as always -- are the same Wall St. firms that caused the crisis in the first place while enriching and otherwise co-opting the very individuals Obama chose to be his top financial officials'. 'So "they"--Summers, Gensler, Treasury Secretary Timothy Geithner and their ueber mentor, Rubin--were as wrong as anyone could be. Perhaps such error is human, but aren't there folks out there with a better prospect of getting it right that Obama can rely on?', schrijft Robert Scheer in The Nation.

Niet alleen de 'hypotheek op de toekomst' van de overheidsuitgaven aan de banken krijgt kritiek, ook het zogenoemde cash for clunkers-programma ligt onder vuur. Lever je oude auto (een zogenoemde clunker) in en krijg tot 4500 dollar korting bij aankoop van een nieuwe auto. Goed voor de economie. Het deed me direct denken aan mijn gesprekken met Albert Spits, van de Frédéric Bastiatstichting. De Franse econoom Bastiat is de bedenker van de gebroken-raamtheorie. Hij legde daarmee uit dat een gebroken ruit geen zegen is voor de economie, ondanks dat het geld doet rollen en werk verschaft. Want het geld dat nu aan het raam wordt uitgegeven, had als het raam heel was gebleven ook aan iets kunnen worden uitgegeven dat er nog niet was. Daarmee zou je bij wijze van spreken op +1 uitkomen, in plaats van weer op 0.

Het overheidsgeld voor de oude auto krijgt de eigenaar logischerwijs pas als zijn oude barrel niet meer werkt. De praktijk is dat om die reden de auto's moeten worden vernietigd. Voorbeelden daarvan staan online; 'Cash for clunkers: cool!' Analist Peter Schiff kijkt het met verbazing aan [video, 1'45]: 'We're taking out clunkers, cars that work, cars that were on the road, that are functioning... There is no debt, people have no car loans on these cars. And we're destroying them; these are valuable pieces of property. [...] Why are we giving people money to take out a car loan that they didn't have before? [...] The last thing we want is more debt'. Ook wijst hij erop dat niet al het geld terechtkomt in de Amerikaanse economie. Ruim de helft van de nieuw-verkochte auto's heeft een niet-Amerikaans merk.

Steve Forbes, de eigenaar van het economisch tijdschrift Forbes, kopt: 'Obama Repeats Bush's Worst Market Mistakes'. Obama-fan en miljardair George Soros zegt: 'I'm afraid that it's too much continuity between the Obama administration and the Bush administration as far as the management of the financial system is concerned'. Wat is de praktijk? Banken die dat niet verdienen worden in leven gehouden, auto's die nog functioneren worden vernietigd, medewerkers van banken die zonder overheidsgeld niet meer hadden bestaan krijgen grote bonussen en op Wall Street wordt zelfs aan de crisis geld verdiend (een miljard dollar), door hulp bij het opbreken van bankverzekeraars.