De Britse en Amerikaanse foto's uit de SM-kelders van Saddam/de VS schokken de wereld; het is nieuws, maar is het nieuw? Bepaald niet. Was het te verwachten dat dit zou gebeuren? Zeer zeker.

Nature of nurture? Allebei. Denk bij nature aan het beroemde experiment van Philip Zimbardo dat vroegtijdig moest worden afgebroken omdat de studenten die gevangenbewaarders speelden in no time hun medestudenten in hun rol als gevangenen begonnen te misbruiken. Denk ook aan de uitspraak deze week in de VPRO-gids van Kate Adie, een van de beroemdste oorlogsverslaggevers: 'In Amerika is het leger het afvoerputje van de samenleving. De soldaten hebben werkelijk nauwelijks een idee waar ze mee bezig zijn.' Het zijn natuurlijk niet de meest gesofistikeerde Amerikaanse burgers die daar in Irak met een geweer in hun hand de Westerse vrijheden over de wereld verspreiden. Helaas is het zo dat aan de top van de hiërarchie hetzelfde afvoerputje regeert: Een president die niet leest, het liefst alleen naar het sportkanaal kijkt en iedere zin die hij uitspreekt voorziet van allerlei komma's die er niet staan. En dan hebben we het alleen nog maar over de buitenkant. Van binnen is het alleen nog maar erger; met Bush hebben we het absolute morele dieptepunt bereikt. Doordrongen van dood en geweld, is Bush een schepsel van zijn cultuur. Dit is iets wat we hebben behandeld in onze vierdelige serie Wie is George W. Bush?, maar ook in dit artikel zullen we laten zien dat wat nu in Irak gebeurt niet zo ongewoon is als het lijkt: nature ja, maar vooral ook nurture die nature is geworden.

Martelpraktijken Irak afkomstig uit Brits lesmateriaal R2I
Zodra de digitale foto's bekend werden, sprak Tony Blair zijn afschuw uit, maar uit een artikel van The Guardian blijkt dat de martelpraktijken afkomstig zijn uit Brits martellesmateriaal, genaamd R2I. The Guardian schrijft: 'De seksuele vernedering van Irakese gevangenen in de Abu Ghraib-gevangenis was geen bedenksel van eigengereide bewakers, maar onderdeel van een systeem van mishandeling en kleinering dat door soldaten van speciale gevechtstroepen wordt gebruikt en dat nu wordt verspreid onder normale troepen en civiele onderaannemers [zowel Brits als Amerikaans] die niet weten waar ze mee bezig zijn, volgens Britse militaire bronnen. De technieken die zijn ontworpen voor het systeem, genaamd R2I– verzet tegen ondervraging – komen overeen met de grove uitbuiting en mishandeling van gevangenen in de Abu Ghraib-gevangenis in Bagdad. […] Het gebruik van seksueel getreiter en vernederingen, samen met het helemaal uitkleden, vormt een van de methoden die aan weerszijden van de Atlantische oceaan wordt geleerd onder het motto "verleng de schok van gevangenname"', aldus een ‘Britse oud-commando-officier die vorige week uit Irak terugkeerde’. ‘Vrouwelijke bewakers werden gebruikt om mannelijke gevangenen seksueel te tergen en bij Britse trainingssessies waar vrouwelijke kandidaten verzetstraining ondergingen, werden zij onderworpen aan lesbisch getreiter.’ Sommigen liepen weg bij de training omdat ze het niet meer aankonden, zegt de commando-officier. Ook zegt hij dat het nu in Irak misloopt omdat de Britse martelinstructies niet vakkundig worden uitgevoerd. De CIA heeft in het verleden ook martellesmateriaal intern uitgegeven, bekend onder de naam Kubark.

Ook orders tot martelen zijn officieel
Niet alleen wordt in Irak gebruikt gemaakt van officiële marteltechnieken, ook de opdrachten tot uitvoering komen van officiële zijde. 'Reservist Spreekt van Bevelen van Geheime Dienst', kopt de Washington Post. De reservist in kwestie, Sabrina D. Harman, vertelt dat haar door 'officieren van de inlichtingendienst van het leger, door werknemers van de CIA en door werknemers van ingehuurde civiele bedrijven’ werd opgedragen 'hen wakker te houden, ze door een hel te laten gaan zodat ze gaan praten’. Haar moeder, 'toekijkend hoe minister van defensie Donald H. Rumsfeld een verklaring aflegde, noemde haar dochter een "zondebok." "Ze geven elkaar de schuld, ze schuiven het allemaal af op de kleine kinderen,” zei ze. “Dat maakt me zo woedend."' En het was zo’n lief meisje: ‘Zij heeft die … houding dat zij de wereld gaat redden"'. Haar dochter is degene die ondermeer verantwoordelijk is voor de foto van de man op de doos met de electriciteitsdraden aan zijn handen en penis. Ze had hem verteld dat hij zou worden geëlectrocuteerd als hij van de doos zou vallen.

Wat in Irak gebeurt is aan de orde van de dag in Amerikaanse gevangenissen
De martelpraktijken zijn voor een deel ook een exportproduct van wat plaatsvindt in Amerikaanse gevangenissen. Een soldaat die nu in staat van beschuldiging is gesteld is 'Specialist Charles A. Graner Jr. [...] een bewaker bij een van Pennsylvania’s zwaarst beveiligde gevangenissen voor ter dood veroordeelden, die door zijn ex-vrouw is beschuldigd van gewelddadig gedrag’, schrijft (inloggen met: daanspeak) The New York Times. 'Twee jaar nadat hij in Greene aankwam, was de gevangenis het middelpunt van een schandaal rond mishandelingen’. Ook thuis zaten zijn handen los, vandaar de klachten van zijn ex. 'Sergeant Frederick, die door militaire rechercheurs ervan is beschuldigd dat onder diens toezicht veel van de mishandelingen in Abu Ghraib plaatsvonden, is werkzaam als cipier in de gevangenis van Buckingham in het midden van Virginia, een middelmatig beveiligde gevangenis. Over de omstandigheden in Amerikaanse gevangenissen hebben we eerder geschreven dat daar een op de vijf mannen wordt verkracht.
'Mishandeling van Gevangenen Alledaags Genoemd in VS’, kopte (inloggen met: daanspeak) The New York Times gisteren. De voorbeelden van mishandelingen in Amerikaanse gevangenissen kun je precies leggen over die in Irak: vernederingen met behulp van ondermeer vrouwenondergoed, mishandelingen, verkrachtingen, zwarte kappen over hoofden. 'De deskundigen van het gevangenissysteem zeggen dat sommige van de ergste mishandelingen zich in Texas hebben voorgedaan, waar de gevangenissen gedurende een groot deel van de tijd dat president Bush gouverneur was, onderworpen waren aan een federaal instemmingsdecreet* […]. De deskundigen wijzen er ook op dat de man onder wie vorig jaar de heropening van de Abu Ghraib-gevangenis plaatsvond en die de bewakers daar had opgeleid, ontslag had genomen onder druk als hoofd van het Departement Gevangenissen van Utah in 1997 nadat een gevangene was doodgegaan terwijl die gedurende 16 uur aan een dwangstoel was gekluisterd. De gevangene, die aan schizofrenie leed, werd de hele tijd naakt gelaten. De functionaris van Utah, Lane McCotter, kreeg later een leidinggevende functie bij een particuliere gevangenisonderneming, waar justitie in één gevangenis een onderzoek had ingesteld toen hij naar Irak werd gestuurd als deel van een team van gevangenispersoneel, rechters, officieren van justitie en hoofden van de politie die door minister van justitie John Ashcroft waren uitgekozen om het strafrechtsysteem van het land opnieuw op te bouwen.’
*Om een en ander te voorkomen en niet te hoeven beamen, wordt met de federale autoriteiten “overeengekomen” dat nieuwe regels (per decreet) van toepassing zijn, zonder dat zo duidelijk naar voren komt hoe gegrond dat allemaal is.

Mensenrechtenorganisaties kapittelen VS
'In de afgelopen jaren zijn de Verenigde Staten door de VN en ook door mensenrechtenorganisaties zoals Human Rights Watch en Amnesty International ervan beschuldigd martelen in Amerikaanse gevangenissen te gedogen’, schrijft CounterPunch in een artikel onder de kop 'Martelen, Zo Amerikaans Als Een Cowboyhoed'. Het artikel gaat uitgebreid in op het geïnstitutionaliseerde karakter van marteling en ander geweld door de CIA en in Amerikaanse gevangenissen. In dit verband is het ook aardig eens de 'Volledige Tekst van het Mensenrechtenverslag van de VS in 2003' te lezen, geschreven nota bene door een bekend martelland: China (hoewel moraalridder Balkenende daar heel anders over denkt; misschien moet hij zichzelf eens uitnodigen bij een Chinese martelsessie). Met Westerse bronnen slaat het Chinese rapport de VS zo hard om de oren dat lezen bijna pijn doet.

Dit soort martelfoto's is van alle tijden
De Britse en Amerikaanse foto's krijgen nu veel aandacht, maar al kort na het begin van de Irakoorlog kwamen de eerste martelfoto's boven water. Erop was te zien hoe Iraakse soldaten werden gemarteld en seksueel misbruikt door Britse soldaten. 'Mijn afschuw over foto’s van seksueel misbruik van krijgsgevangenen', was de kop boven een artikel in The Sun waarin zelfs een van de foto's grafisch was nagebootst. Gezien de omschrijvingen van wat er op de foto's stond, lijken ze tot in detail op de recent getoonde Amerikaanse foto's. Niets nieuws onder de zon. Zegt ook onderzoeksjournalist en oorlogverslaggever John Pilger: Martelen is nieuws, maar het is niet nieuw. Hij zag dit soort foto's al in de jaren zestig, niet in de krant, maar aan de muur van correspondenten, werkzaam voor de grote nieuwsbedrijven. De foto's werden niet gepubliceerd. Pilger:'Mij raakte de overeenkomst tussen wat er op vele prikborden op hun kantoren te zien was. “Daar hangen we ons geweten,” zei een fotograaf van een persbureau. Er waren foto’s van in stukken gehakte lichamen, van soldaten die afgesneden oren en testikels omhoog hielden en echt van momenten waarop er gemarteld werd. Er waren mannen en vrouwen die werden doodgeslagen, en werden verdronken, en vernederd op manieren waar je kotsmisselijk van wordt’. Het artikel gaat heel interessant in op het -vaak rascistische- aspect van de ontmenselijking van de vijand, door door hen voor te stellen als dieren die moeten worden uitgeroeid. Idee-fixes die volgens DeepJournal afkomstig zijn als gevolg van valse voorlichting; zonder die valse voorlichting komt een mens niet zo makkelijk tot dit soort gedachten. Vandaar het belang van het presenteren van de juiste feiten.

Slachtoffers getuigen van verschrikkingen
'[...] vroege berichten [van al zes maanden geleden] van gevangenen die waren vrijgekomen, waarvan afgelopen najaar verslag werd gedaan door Associated Press, maakten melding van gevangenen die gestraft werden door urenlang vastgebonden in de zon te liggen; aangevallen te worden door honden; die niet genoeg water kregen; die dagenlang doorbrachten met kappen over hun hoofd', schreef Dow Jones gisteren. ''Volgens de heer Talah, die het eerst door The Independent on Sunday werd interviewd kreeg iedere gevangene de naam van een beroemde voetballer, zoals Marco van Basten of Ruud Gullit, en ze werden geslagen als ze die vergaten.’ De Engelse tv-zender ITV komt met het verhaal van 'een meisje van nog maar 12 [dat] helemaal werd uitgekleed en geslagen door militair personeel'. Zie ook het Taguba-rapport voor officiële details over de martelpraktijken in Irak.
Dow Jones: ‘Vrijdag was het internationale Rode Kruis het er in een ongebruikelijke publieke verklaring mee eens en werd bekendgemaakt dat hun inspecteurs vorig jaar een "breed patroon" van mishandelingen hadden aangetroffen. […] Afgelopen zomer, toen temperaturen de vijftig haalden, sloegen bewakers een man in kamp Cropper met een “elektrische prikstok” omdat hij traag water haalde, en toen “werden zijn handen vastgebonden en werd hij gedurende drie uur in de zon gelaten,” zei Ziad Tarik, 24. Deze straf in “De Tuin” werd ook door anderen uitvoerig uiteengezet: gedwongen worden urenlang vastgebonden in de zon te liggen op zand dat omheind is met prikkeldraad met scheermesjes, zelfs voor nog geringere overtredingen zoals het roepen naar de tent ernaast of het stelen van voedsel. […] “Ze sloegen mensen en lieten honden op ze los,” zei Saad, 36, de derde broer van Naif, die tweeënhalve maand in Abu Ghraib heeft doorgebracht. “Ze vernederden mensen door nylon zakken over hun hoofden te doen, drie dagen lang, met hun handen vastgebonden. Ik ken iemand die doodging omdat hij niet kon ademen.” […] “Onschuldige vrouwen werden gedwongen maandenlang dezelfde kleren te dragen. Ik heb een vrouw van een jaar of tachtig gezien – haar handen waren vastgebonden en ze lag in de rotzooi,” zei hij. Hassan Naif herinnerde zich de dag in kamp Cropper toen een man zag hoe zijn zus werd gestraft door vastgebonden uitgestrekt te worden in de zon. Woest probeerde hij langs het prikkeldraad met de scheermesjes rond zijn tent te komen, “en ze schoten hem in zijn schouder,” zei hij. Saad Naif zei dat hij zag hoe een andere gevangene werd doodgeschoten toen hij in de buurt van het prikkeldraad kwam in Abu Ghraib.' Het zijn verhalen die belletjes doen rinkelen die wel verder teruggaan dan de jaren zestig...

-De Abu Ghraib-gevangenis blijft open en Rumsfeld houdt zijn baan.