Over de belangen van de bij Syrië betrokken partijen en de rol van de media

Door Daan de Wit

Bij grote militaire conflicten die aanzienlijke humantaire en economische gevolgen kunnen hebben, is het goed te kijken naar de belangen van de betrokken partijen en naar de rol van de media bij de verslaggeving van de feiten.

De meest in het oog springende groep belanghebbenden in het conflict met Syrië zijn de rebellen. Zij bestaan uit een amalgaam van zo'n 1200 kleinere en grotere groepen met jihadistische strijders, van Tsjetsjeense rebellen tot, voornamelijk, Al Qaida. Het is de vraag waar de loyaliteit ligt van deze buitenlanders. Is hun voornaamste zorg het welzijn van het Syrische volk of hebben zij meer sympatie voor hun loonstrookje of hun toekomstige positie? Gezien de belangen van de rebellen is het gerechtvaardigd ook hen kritisch te benaderen, niet alleen het regime van president Assad.

 

Iedereen die is betrokken bij het conflict met Syrië weet dat het gebruik van chemische wapens voor de Amerikaanse president Obama betekent dat een rode lijn wordt overschreden, met alle gevolgen vandien. In een ogenschijnlijke verwijzing naar Obama's standpunt wordt deze lijn een jaar en een dag na diens uitspraak erover overschreden, op 21 augustus 2013. Het is alsof het Syrische regime een zelfmoordpoging doet. Sterker, de aanval vindt vlak in de buurt plaats van waar een team VN-inspecteurs sinds enkele dagen verblijft. Zij zijn daar met toestemming van het regime om een eerdere aanval te onderzoeken. Een derde element bij deze samenloop van omstandigheden is een argument van het Syrische regime, maar toch geloofwaardig overkomt, namelijk dat het Syrische leger 'was “winning the battle against the rebels” and there was no need for chemical weapons.'

Dus terwijl er niets bij te winnen was zou Assad de aanval hebben uitgevoerd, een die rechtstreeks in de kaart speelt van de rebellen. Wat ook opvalt, is dat de VN-inspecteurs, die het bewijs zouden kunnen vinden dat de gifgasaanval is uitgevoerd door de troepen van Assad, ernstig worden gehinderd in hun werk doordat zij worden beschoten door sluipschutters. Ook wordt hun missie bedreigd door het verzoek van de regering Obama aan de VN om het onderzoek te stoppen. Een verzoek dat wordt afgewezen door de secretaris-generaal van de VN, Ban Ki-moon.

 

Een gifgasaanval met schokkende beelden kan gunstig uitpakken voor de anti-Assadcoalitie. Dit besef er al was in 2011 tijdens een gesprek tussen inlichtingenbedrijf Stratfor en strategen van de Amerikaanse luchtmacht: 'They [USAF] don’t believe air intervention would happen unless there was enough media attention on a massacre, like the Gaddafi move against Benghazi.'

 

Een 'massacre' kan een positief effect hebben voor hen die een ander Syrië willen, zolang maar met de vinger wordt gewezen naar president Assad. En dat gebeurt massaal. Vaak met omhaal van woorden: 'Als je hem [Kerry] gelooft en je luistert heel goed naar hem, dan klinken dingen wel heel erg overtuigend'. Het zijn woorden die voortdurend worden herhaald en wijzen op chemische rookwolken die vuur suggereren uit de loop van het Syrische leger. De vraag is waarop John Kerry zich baseert bij zijn straffe uitspraken die zo breed worden uitgemeten in de media. Een van de aansprekende voorbeelden die hij aanhaalt (5'40) is de omschrijving van een foto die laat zien hoe vreselijk de gevolgen zijn van de aanvallen van Assad. Alleen is de foto gemaakt in Irak, in 2003. De maker ervan, Marco Di Lauro, schrijft me: 'I am concerned to learn my work has been misrepresented in this way without the proper due diligence'. De scène met Kerry doet denken aan het optreden van Colin Powell bij de VN, die dat inmiddels beschouwt als een smet op zijn blazoen.

 

Hoe staat de VS tegenover het gebruik van chemische wapens?