Syrië en Iran zijn stukken op een geopolitiek schaakbord

Door Daan de Wit

 

De vorm, die als inhoud wordt weergegeven in de media en in het café, is de wrede dictator en de vluchtelingen. Wie nader inzoomt op de slachtoffers ziet dat die het gevolg zijn van een strijd die al vanaf het begin is gesteund door het Westen. Sterker, zegt de voormalig Franse buitenlandminister Roland Dumas: de strijd tegen Assad werd vanaf 2009 voorbereid door de Britten. Hij plaatst de gesprekken die hij met Engeland voerde in een kader door een ander gesprek aan te halen, met een Israëlische premier. Die zei hem: 'We will try to get along with the neigboring states. And those who don't get along, we will take down.' Ook uit andere bronnen blijkt dat het conflict Syrië niet helemaal uit de lucht komt vallen.

 

Het openlijke bombardement dat binnenkort mogelijk plaatsvindt, is deel van een strijd die al eerder is begonnen. Al in 2003 hadden de neoconservatieve krachten in de VS Syrië op de korrel. Een van hen, Paul Wolfowitz, vat het samen: 'There's got to be a change in Syria'. In 2007 noteerde journalist Seymour Hersh: 'The U.S. has also taken part in clandestine operations aimed at Iran and its ally Syria. [...] The Saudi government, with Washington’s approval, would provide funds and logistical aid to weaken the government of President Bashir Assad, of Syria.' The Independent schrijft in augustus 2013: 'The CIA is believed to have been working with Prince Bandar directly since last year in training rebels at base in Jordan close to the Syrian border.' Voormalig CIA-agent Phil Giraldi in januari 2012: 'NATO and CIA secretly arming Syrian rebels with Libyan weapons'. NRC-correspondent Guus Valk schrijft op 7 september 2013 dat de coalitie van president Obama bestaat uit 'de neoconservatieven uit het Bush-tijdperk, pro-Israëlgroepen en de Syrische oppositie in ballingschap.'

 

De voorbereidingen en de samenstelling van de coalitie van Obama roepen herinneringen op aan wat generaal Wesley Clark vertelde over een Amerikaans plan dat voorziet in de val van zeven landen, inclusief Irak, Libië, Syrië en Iran. Achter dat plan liggen belangen die groter zijn dan de humanitaire belangen die nu in de media worden uitgespeeld.

 

Voor de krachten die nu op de voorgrond treden, zoals Amerika en Europa, gaat 'Syrië' om het behouden en uitbreiden van de dominantie in een van de meest relevante gebieden ter wereld: het grondstofrijke Midden-Oosten. Wat dat betreft zijn Syrië en Iran schaakstukken op een geopolitiek schaakbord. Als Syrië en Iran onder de invloedssfeer kunnen komen van de VS, Europa, Israël, Saoedie-Arabië en Qatar zou dat een grote stap zijn voor het succes van deze gebieden. Hun leiders hebben al lang last van de doorn in hun oog die door deze twee dissidente landen wordt gevormd. Maar een einde aan hun souvereiniteit betekent tegelijk ook een flinke stap achteruit, voor de grote concurrent van het Westen, China, dat dan de pas wordt afgesneden naar de grote energievoorraden uit het Midden-Oosten. En het is een stap terug voor het land dat deze hele situatie vanuit z'n achtertuin bekijkt: Rusland. Recent is Rusland benaderd door Saoedie-Arabië.

 

De belangen van Saoedie-Arabië liggen in eerste instantie bij de val van het shiitische regime in Iran. Maar ook in deze fase van de strijd zijn de belangen zo groot dat het Rusland een belangrijke deal heeft aangeboden als het Syrië in de steek zou laten. Het ging om een aanbod tot samenwerking tussen OPEC en Rusland, gedaan door prins Bandar aan Putin in diens datsja, onderstreept met een duidelijk dreigement: 'The Chechen groups that threaten the security of the [Olympic] games are controlled by us', zou Bandar tegen Putin hebben gezegd. 'I can give you a guarantee to protect the Winter Olympics next year.' Wat de deal nog aantrekkelijk zou maken voor Rusland is dat 'Saudi Arabia could help boost oil prices by restricting its own supply. This would be a shot in the arm for Russia, which is near recession and relies on an oil price near $100 to fund the budget', schrijft Ambrose Evans-Pritchard van The Independent op basis van een gesprek met Chris Skrebowski van Petroleum Review. Het ging tijdens de ontmoeting met Putin ook over de Russische belangen bij de gastoevoer naar Europa. Die zouden niet worden geschaad, bezwoer Bandar, sterker, samenwerking was mogelijk. Tot die tijd is Rusland een energieconcurrent en een bondgenoot van Syrië. Gas speelt een belangrijke rol bij het conflict met Syrië. Meer daarover in deel 4 van deze DeepJournal-serie over Syrië.