Door huisarts Hans van der Linde
Er bestaat communis opinio over gebrek aan bewijs voor de werkzaamheid van vaccinatie van gezonde ouderen.
Toonaangevende bladen BMJ, NEJM en The Lancet: 'Evidence for protection in adults aged 65 years or older is lacking'.
Het Geneesmiddelenbulletin (GeBu): geen valide bewijs dat jaarlijkse influenzavaccinatie bij ouderen en risicopatiënten werkzaam en effectief is.
Coutinho op 13 juni 2012 tijdens een bijeenkomst van de Gezondheidsraad (GR): er bestaan geen harde gegevens op basis waarvan kan worden vastgesteld dat ouderen baat hebben bij vaccinatie.
Osterhaus c.s. in 2010 in het NTvG over ouderen: 'Er bestaan veel studies naar de effectiviteit van influenzavaccinaties, maar de uitkomsten zijn wisselend en discutabel'.
Farmamarketing en authority based medicine domineerden echter het influenzavaccinatiebeleid. De verlaging van de vaccinatieleeftijd naar 60 jaar is daarvan het sprekende bewijs. Zonder bekend effect van vaccinatie van gezonde ouderen adviseerde de GR onder voorzitterschap van Knottnerus om de vaccinatieleeftijd te verlagen naar zestig jaar. Zijn 17 jaar oude onderzoek speelde daarbij een prominente en bepalende rol maar was van achterhaalde kwaliteit. Die vaststelling “is niet bedoeld als kritiek, maar is veeleer illustratief voor de wijze waarop de kennis over het uitvoeren en rapporteren van gerandomiseerd onderzoek de afgelopen twintig jaar is geëvolueerd” aldus het GeBu.
Dat oordeel is wel erg vriendelijk. Lezing van de studie anno 2012 leidt tot grote verbazing: geen formulering vooraf van de onderzoeksvraag, samenvoeging van resultaten van alle risicogroepen zonder onderscheid te maken tussen de verschillende risicogroepen, geen controle op differentiële uitval bij een geringe deelname van slechts 19% waardoor generalisatie van de uitkomsten ontoelaatbaar zijn, geen effecten op harde klinische eindpunten zoals complicaties en mortaliteit, wel een Number Needed to Vaccinate van 41 en zo nog wat van die punten.
Retrospectief kon dit onderzoek daarom onmiskenbaar al in 1993 niet de toets der kritiek doorstaan, maar influenzavaccinatie was het domein van authority based medicine.
Nog veel erger is het feit dat het onderzoek geen statistisch significant effect liet zien boven de leeftijd van 70 jaar. Enkele uitkomstmaten van de onjuiste methodologie toonden wel een effect bij personen van 60 tot en met 69 jaar. Dat werd aangegrepen om de vaccinatieleeftijd te verlagen naar 60 jaar. Een consequente aanvaarding van dit onderzoek als leidraad voor het Nederlandse vaccinatiebeleid had natuurlijk moeten leiden tot beëindiging van vaccinatie boven de 70 jaar. Dat gebeurde opmerkelijk genoeg niet. Welke onzegbare krachten binnen de GR waren debet aan dit selectief shoppen in de uitkomsten van het onderzoek?
Knottnerus roemt het grote aantal citaten van zijn onderzoek. Wie produceerde echter de artikelen over influenzavaccinatie? Dat waren de key opinion leaders in de WHO en de ESWI die meedreven in de geldstroom van de farmaceutische industrie. ESWI staat voor European Scientific Working group on Influenza onder voorzitterschap van Ab Osterhaus en thesaurier huisarts Ted van Essen. De organisatie wordt voor 100 % gefinancierd en gedomineerd door vaccinproducenten. Vrij Nederland schreef erover: “Uit de statuten van de ESWI blijkt dat ze overheidsdienaren ervan wil overtuigen dat vaccins en virusremmers nuttig en veilig zijn en dat eenderde van de wereldbevolking gevaccineerd moet worden. […..] Dat zijn geen wetenschappelijke doelstellingen, het is een lobby, gericht op overheid, politiek en publieke opinie.”
Wat zou dus de reden kunnen zijn dat het onderzoek van Knottnerus c.s. zo vaak wordt geciteerd en waarom zou op critici deverplichting rusten om zelf onderzoek te gaan doen?
![twitter_icon.png [png]](../../../../images/uploaded/16/editorial/id=3396.png "twitter_icon.png [png]"){kind=small}
