Hebben de Amerikanen het zelf gedaan? Het militair-industrieel complex deed het
Vijf jaar na de aanslagen van 11 september
groeit de scepsis over de officiële lezing. Vooral op internet, waar
alternatieve theorieën welig tieren. Verdienen ze de aandacht van de
veel bekeken en gelezen media? Joost de Vries vindt van wel. Pieter van
Os vindt van niet en ziet parallellen tussen de ‘waarheidsbeweging’ en
Fox News.
DOOR Joost de Vries
Het
is met complottheorieën als met de bekende uitspraak van Johan Cruijff:
‘Je gaat het pas zien als je het door hebt.’ Pas als je erin gelooft,
vind je de aanwijzingen. Met samenzweringstheorieën gaat het vijf jaar
na de wereldschokkende aanslagen op wtc en Pentagon beter dan ooit.
Volgens een recente peiling gelooft maar liefst 42 procent van de
Amerikanen dat de overheid belangrijk bewijsmateriaal omtrent ‘9/11’
bewust heeft achtergehouden. De anderhalf uur durende documentaire Loose Change van
Dylan Avery, het belangrijkste document van de 9/11 Truth Movement, is
inmiddels tien miljoen keer gedownload. Avery’s site,
www.loosechange911.com, telt meer dan dertigduizend hits per dag.
Nuchtere zielen redeneren volgens Benjamin Franklins aforisme ‘three may keep a secret, if two of them are dead’;
zij zijn moeilijk warm te krijgen voor samenzweringstheorieën die
massale geheimhouding vereisen. Toch is het juist het verstand waarop
de theorieën een beroep doen. Persoonlijk houd ik mij ook liever ver
van complottheorieën – ik heb al het vertrouwen in de
schietcapaciteiten van Lee Harvey Oswald – maar kritische lezing van
het 9/11 Commission Report doet vermoeden dat er meer is dan
er wordt verteld. De waarde van de 9/11 Truth Movement ligt daarom niet
zozeer in haar antwoorden, als wel in haar vragen.
Hoe kan
het bijvoorbeeld dat vlucht 93 volgens de officiële lezing neerstortte
om 10.03 nabij Shanksville, terwijl een seismograaf de crash om 10.06
mat? Wat gebeurde er in de drie tussenliggende minuten? En waarom lag
het vliegtuig niet in brokstukken bij elkaar, maar versnipperd over een
gebied van acht vierkante kilometer? Dit is het topje van de ijsberg
van vragen, waarvan de meeste zich natuurlijk richten op de aanslagen
op wtc en Pentagon. Volgens het 9/11 Commission Report zijn
de Twin Towers ingestort doordat de brand de steunpilaren van de
gebouwen vernielde. Dat maakt de wtc-torens de enige wolkenkrabbers in
de geschiedenis die door brand zijn ingestort. En ze zijn niet zomaar
bezweken, ze zijn omlaag gekomen in tien luttele seconden, waarbij al
het puin op een keurig symmetrische stapel belandde en alle
niet-metalen volledig vergruisd waren. Het enige waar het instorten van
de wtc-torens mee is te vergelijken, is met een gecontroleerde
vernietiging zoals je die ziet bij verjaarde hotels in Las Vegas.
Dus waarom zou je nog veronderstellen dat een brand de oorzaak was? Op
een vorig jaar vrijgegeven tape met vijftien uur radioverkeer van het
New York Fire Department maken tientallen brandweermannen in het wtc
melding van explosies. Alle tv-stations spraken die dag over
verscheidene ontploffingen en als je bepaalde beelden frame voor frame
bekijkt lijkt het er verdacht veel op dat er op de verdiepingen onder
het vallende puin gasexplosies waren. Tijdens het puinruimen werden
onder de grond enorme hoeveelheden gesmolten staal gevonden, op de
plaats waar eerst de fundamenten van de torens lagen. Normaliter is het
wtc streng beveiligd en is het onmogelijk om bommen te plaatsen, maar
in de eerste week van september werd, zonder verdere uitleg, de
beveiliging opgeheven. Is het dan niet vreemd dat Ground Zero nooit de
officiële status van crime scene heeft gekregen en dat al het
puin naar het buitenland is verscheept? En is het niet nog curieuzer
dat niet alleen de Twin Towers in elkaar zakten, maar ook wtc 7, een
gebouw waarin een cia-kantoor huisde en dat niet door een vliegtuig is
geraakt?
Dan het Pentagon. Het 9/11 Commission Report zegt
dat kaper Hani Hanjour een vliegbeweging uitvoerde waarin hij een
Boeing 757 met zevenhonderd kilometer per uur 330 graden liet draaien
en het toestel meer dan twee kilometer liet duiken, recht het Pentagon
in. In minder dan tweeënhalve minuut. Opmerkelijk is dat Hanjour door
zijn vlieginstructeur is omschreven als ‘onbekwaam’. Bovendien beweren
talloze piloten dat een dergelijke manoeuvre met zo’n groot vliegtuig
onmogelijk is. Nog opmerkelijker is dat Hanjours 757 slechts een zes
meter breed gat achterliet; op de gevel van het gebouw was geen spoor
te zien van de twintig meter brede vleugels. Van de 757 zelf was geen
splinter overgebleven. Weggesmolten door de hitte van de brandende
kerosine, zegt de officiële lezing. Een simpele natuurkundige som laat
zien dat dit onmogelijk is; een Boeing 757 heeft twee straalmotoren,
deze wegen zes ton en zijn gemaakt van een legering van titanium en
ijzer. Titanium smelt bij een temperatuur van 1688 graden Celsius,
terwijl kerosine, een koolwaterstof, slechts verhit kan worden tot 1120
graden. En dan nog: als de brandende kerosine heet genoeg zou zijn
geweest om een heel vliegtuig te laten verdwijnen, hoe konden dan 184
van de 189 slachtoffers worden geïdentificeerd? En o ja, onder die 189
lichamen zaten niet die van de kapers. Iets wat eigenlijk niet zo gek
is; geen van de terroristen stond op een passagierslijst voor de vier
gekaapte vluchten.
Het is evident dat de officiële verklaring
gatenkaas is. De vraag is of er sprake is van opzet. (Ter vergelijking;
het budget van de 9/11-commissie was zeshonderdduizend dollar. Dat van
het onderzoek tegen Clinton veertig miljoen dollar). De fanatici zien
hier een samenzwering in à la de Orde van de Wijzen van Zion, met in
plaats van de joden Amerikaanse neoconservatieven. De aanslagen zouden
gepland zijn door het militair-industrieel complex en types als Dick
Cheney, teneinde carte blanche te krijgen voor verregaande politieke en
militaire veranderingen.
Volgens de conspiracy-aanhangers is vlucht 93 – die van het heroïsche ‘let’s roll’
– uit de lucht geschoten. De wtc-torens zijn van afstand tot instorten
gebracht, met de vliegtuiginslag als dekmantel. De vliegtuigen die zich
in het wtc en het Pentagon boorden waren op afstand bestuurde
legervliegtuigen – een technologie die al decennia bestaat. Het
vliegtuig dat het Pentagon raakte was geen Boeing 757, maar een kleiner
toestel gevuld met springstof. Dat verklaart waarom een flink aantal
werknemers in het Pentagon, met militaire ervaring, menen de
kenmerkende geur van cordiet te hebben geroken. Dat verklaart waarom
half Washington DC een schokgolf voelde. Dat verklaart waarom de fbi
minuten na de aanslag alle videobanden van civiele beveiligingscamera’s
in beslag heeft genomen (en nooit heeft vrijgegeven).
Waar de
vragen reëel zijn, is het de verklaring waarmee de complottheorieën aan
geloofwaardigheid inboeten. Er zit een groot tegenstrijdig element in:
elke Bush-criticus – en dat zijn de samenzweringsaanhangers – zou
zeggen dat Bush alles wat op zijn pad is gekomen heeft verpest. Irak,
Katrina, de war on terror. Dat het diezelfde Bush wel zou lukken de
grootste clandestiene operatie aller tijden naadloos uit te voeren,
maakt hem een heel stuk slimmer dan iedereen denkt. Maar daar zal dan
ook wel weer een ‘echte’ verklaring voor zijn.
-
Fair and Balanced; We Report, You Decide
DOOR Pieter van Os
Omdat
de belangrijkste samenzweringstheorie over de aanslagen van 11
september 2001 (‘Bush & Cheney hebben het gedaan’) vooral in
Nederland snel wortel schiet, komt David Ray Griffin, een leider van de
9/11 Truth Movement, op 8 september naar Amsterdam om daar de vertaling
van zijn boek The New Pearl Harbor toe te lichten. Uitgeverij
Lemniscaat stuurde een persbericht rond met daarin de bewering dat het
‘niet om de zoveelste wilde samenzweringstheorie’ gaat, maar om
‘gedegen onderzoek’. Ook Joost de Vries schrijft hierboven dat hij
doorgaans niet gevoelig is voor al te wilde speculaties over de
werkelijke toedracht van historische gebeurtenissen. Het is de gangbare
wijze waarop de ‘believers’, zoals Griffins medestanders
elkaar noemen, hun publiek tegemoet treden. Maar het beroep op nuchtere
redelijkheid stemt tot wantrouwen, of tenminste tot voorzichtigheid.
Want mensen die je de (toch vrij spectaculaire) stelling van Pythagoras
willen uitleggen, of de recente (en even spectaculaire) inzichten in de
genbiologie, beginnen nooit met zo’n bijsluiter. Bovendien: de
samenzweringstheorie van Griffin en kornuiten is wel degelijk wild. Hun
ongezouten kritiek op de officiële lezing die een Amerikaanse
congrescommissie van de aanslagen gaf, gecombineerd met hun vermoedens
van het allerslechtste omtrent het Amerikaanse militair-industrieel
complex, leidt bij hen tot de onontkoombare conclusie:Bush heeft het
gedaan.
Hoewel de gangbare media er niet aan wilden (maar het
tij lijkt te keren) is dat precies wat een relatief kleine maar
fanatieke groep Amerikanen wil horen. Net als een groeiend aantal
Nederlanders, vooral aan de universiteiten van Delft en Nijmegen, waar
docenten hun studenten de onwaarschijnlijkheden in het officiële
rapport zelfs laten narekenen.
Daar komt bij dat de
waarheidsbeweging van Griffin en kornuiten weliswaar bestaat uit
fanatici, zoals ook De Vries erkent, maar niet louter uit stuntelende
amateurs. Dat zal iedereen bevestigen die de documentaire over 11
september via de website www.loosechange911.org bekijkt. Met een
onwaarschijnlijk laag budget haalt de twintiger Dylan Avery met de film
hetzelfde niveau als de regeringsgezinde propagandazender Fox, waar ook
met een opvallend laag budget wordt gewerkt. Het sterke van Avery’s
documentaire zit ’m vooral in de verhalen die verscheidene
natuurwetenschappers (of meestal halve natuurwetenschappers) leveren om
te bewijzen dat allerlei belangrijke elementen uit het rapport van de
11 september-commissie fysiek niet mogelijk zijn.
Ik weet
niets van brand, smeltpunten, inslagfactoren en spanwijdtes, dus als
Avery een typische wetenschapper van een middelgrote universiteit op
z’n Twee vandaags in beeld brengt en hem met een donkere en
serieuze stem het een en ander laat beweren, wil ik zo’n wetenschapper
best geloven. ‘Al het weten is uiteindelijk gebaseerd op geloven’,
luidt een van Wittgensteins aforismen.
Maar het zwakke van de
hele waarheidsbeweging dreunt direct mee met de bombastische
achtergrondmuziek in Avery’s documentaire: alles wat van pas komt,
wordt erbij gesleept, maar feiten en vragen die de eigen theorie
falsificeren worden hardnekkig genegeerd, met bijna lachwekkende
gevolgen. Stel nu – om eens één punt te noemen – dat het Pentagon niet
werd getroffen door een Boeing 757 maar door een raket (een van de
voorgestelde ‘oplossingen’) of een kleiner toestel volgeladen met
explosieven. Waar is dan de Boeing gebleven met de overleden
passagiers? Gewoon doorgevlogen naar San Francisco? Verdwenen in de
Bermuda-driehoek?
Zo kritisch als het officiële verhaal wordt
bekeken, zo kritiekloos wordt het eigen gelijk gebracht. Terwijl een
bewaker in Guantánamo Bay niet eens een koran door de plee kan spoelen
zonder dat Newsweek er lucht van krijgt, zijn de autoriteiten
die betrokken waren bij deze omvangrijke operatie volgens de
samenzweringsdenkers in staat gebleken hun mond te houden. En terwijl
de president zijn eigen inlichtingendienst niet in het geniep kan laten
afluisteren zonder dat The New York Times erover bericht,
hebben Avery en kornuiten niet één bron gevonden binnen de fbi, op het
kantoor van Cheney of onder het voetvolk dat volgens de
samenzweringstheorie de explosieven legde in de Twin Towers of de
orders kreeg de luchtmacht van Amerika voor één dag aan de grond te
houden.
Wat helpt bij het geloof in de complottheorie van de
waarheidsbeweging is het pure ongeloof dat de huidige regering van
Amerika niet de oorzaak is van al het kwaad dat de Amerikanen overkomt.
Alsof het aanwijsbare falen van de regering-Bush nog niet genoeg voor
ze is, moet het Witte Huis ook aan de wieg hebben gestaan van het
grootste leed dat Amerika in de afgelopen jaren is overkomen. Niet voor
niets is David Ray Griffin, de ‘wetenschapper’ die Lemniscaat naar
Nederland haalt, een theoloog. Hij mag in het Tropenmuseum filosoferen
volgens de wetten van de allerslechtste godsbewijzen, waarin
merkwaardige en inderdaad opvallende toevalligheden worden verheven tot
bewijsmateriaal. Hierin past ook de gedachte dat een achteraf
profetisch gebleken blik wijst op schuld. Vandaar dat de believers, om
nog eens iets te noemen, voortdurend een passage aanhalen uit het
manifest Rebuilding American Defenses, gepubliceerd in 2000
door de neoconservatieve denktank Project for the New American Century
en mede-ondertekend door de schurk Dick Cheney. Een terroristische
aanslag op Amerika wordt daarin terloops genoemd als een kans op
plotselinge steun onder de Amerikaanse bevolking voor de inderdaad vrij
radicale omslag in het buitenlandse beleid dat de denktank destijds
voorstond. Voorzichtiger critici hebben dit manifest aangehaald om te
opperen dat de aanslagen bepaalde geledingen in de machtskringen rond
Bush niet slecht uitkwamen. Maar dat is de 9/11-samenzweringsdenkers
niet genoeg; het manifest is voor hen een bewijs dat machtige
neoconservatieven de aanslagen hebben bekokstoofd, alleen om hun wil
door te drukken binnen het Washingtonse overheidsapparaat. 11 september
2001 als Amerikaanse variant op de Rijksdagbrand in 1933.
Hoe
mesjokke deze verklaring voor de fouten in het officiële rapport ook
is, de manier waarop de waarheidsbeweging tot haar conclusies komt en
die presenteert – zowel in Griffins boek als in Avery’s documentaire –
is in de afgelopen jaren in Amerika steeds gangbaarder geworden.
Avery’s ‘stel vragen, eis antwoorden’ is de anti-Bush-variant van ‘Fair and Balanced; We Report, You Decide’,
de slogan van het regeringsgezinde en uiterst populaire Fox News. Je
kiest een aspect uit de werkelijkheid, zoomt erop in en blaast het
vervolgens op tot enorme proporties om de conclusies te overgieten met
een saus van objectiviteit. Bij Fox komt er af en toe nog iemand in
beeld voor wederhoor, maar dat zijn doorgaans bij voorbaat verdachte
types waar niemand zich mee identificeert. In Avery’s documentaire
ontbreekt het wederhoor, maar ontlenen de beweringen hun kracht aan de
attributen van de serieuze nieuwsgaring en de universitaire achtergrond
van de heren die de kijker en lezer tot het nagenoeg onvoorstelbare
leiden.
Fox News verdedigt zijn omstreden werkwijze met
prachtige kijkcijfers. Miljoenen Amerikanen kunnen niet zo dom zijn, zo
is de gedachte, dat zij zich moedwillig dagelijks in de luren laten
leggen. Ook de waarheidsbeweging schermt met grote getallen en doet
zelfs alsof er sprake is van een massabeweging.
Door dit soort
tamtam, nu ook georganiseerd door De Balie in Amsterdam en andere
debatcentra in Nederland, ontstaat een verwrongen beeld van de impact
van de Amerikaanse samenzweringsdenkers. Waarschijnlijk om de
Nederlandse redactie een pleziertje te doen besteedde de sympathieke
nos-verslaggever Wouter Kurpershoek eens aandacht aan de beweging. De
Nederlandse kijker zag een groepje idioot uitgedoste figuren met
spandoeken op een trottoir in New York... en ja hoor, navraag leerde
dat ze ook hun twijfels hadden over regeringsrapporten over ufo’s en
ruimtemannetjes. In Amerika bloeien allerlei wilde bloemen. Niet voor
niets begon Avery zijn documentaire als een fictieproject. Maar
gaandeweg, zei hij in een interview, bleek het onderzoek dat hij voor
zijn film verrichtte ook te dienen om de werkelijkheid te beschrijven.
Bij Barry Zwicker, een Canadese journalist en linkse activist (ook wel
de Canadese Michael Moore genoemd) ging dat anders. Die had helemaal
geen onderzoek nodig, of twijfel. Net als veel echte believers wist hij
het meteen, nog maar enkele minuten nadat de Twin Towers waren
ingestort: hier zaten ‘krachten in Amerika’ achter.
Het is
helemaal niet het verstand waar de theorieën een beroep op doen, zoals
Joost de Vries schrijft. Het is geloof, woede en haat. Precies ook waar
de regering-Bush zo goed in is. En de lieden die werkelijk achter de
aanslagen zitten.