Afschaffing gloeilamp kost mogelijk meer dan het oplevert

Door Daan de Wit

Zo'n 300 miljoen gloeilampen zullen worden vervangen. Europese regelgeving: Nederland moet aan de spaarlamp. Doel is het besparen van energie, maar hoe zit het met de verborgen kosten? Want die zijn er: NRC Handelsblad wijst [050909] bijvoorbeeld op het probleem van het kwik in de spaarlampen. Kwik is een gif van de gevaarlijkste soort. Steeds meer mensen laten het uit hun gebit verwijderen door het amalgaam te saneren, maar nu zouden we het door de voordeur weer binnenhalen?

Een spaarlamp bevat 3000 tot 5000 microgram kwik, terwijl een mens slechts enkele microgrammen redelijker wijze kan verwerken. Vandaar dat als je een spaarlamp laat vallen, je direct ramen en deuren open moet zetten. Het is te hopen dat die lokale ramp niet samenvalt met een landelijke ramp, want dan moeten ramen en deuren juist dicht. Vraag: hoeveel van dat kwik komt in het milieu terecht? De meeste spaarlampen worden niet ingeleverd bij het milieudepot. Een gevolg van spaarlampen die in het huishoudafval terecht komen, kan zijn dat de kwikdampen in vuilnisauto's door de stad worden verspreid en vervolgens op de vuilnisbelt de grond vervuilen. Dat is weer wat anders dan de kwikvervuiling als gevolg van gloeilampen. Ook gloeilampen zorgen voor kwikvervuiling. Maar die vervuiling treedt op bij de productie van stroom in electriciteitcentrales is daarom geconcentreerd.

Spaarlamp of wasdroger
Andris Piebalgs, de Eurocommissaris voor Energie, is de man achter het verbod op de gloeilamp. Hoe zou hij aankijken tegen het feit dat uit cijfers van het CBS blijkt dat minder dan 1% van de energie die in het huishouden wordt besteed, op gaat aan het laten branden van gloeilampen? Het is interessant eens een blik werpen op de 99% van het energiegebruik die overblijft. Een aanzienlijk deel daarvan wordt besteedt aan stroom voor wasdrogers. Deze apparaten gebruiken meer dan tien maal zoveel energie als wat opgaat aan gloeilampen, namelijk 11%.

Wasdrogers zijn niet duur. Voor €300 heb je een goeie nieuwe en voor de helft kun je al op Marktplaats terecht. Tegenover de lage aanschafprijs staat een hoog energiegebruik. Er zijn ook wasdrogers die een A-label hebben en relatief weinig energie verbruiken. Dit soort machines is relatief duur; gemiddeld kosten ze tweemaal zoveel als B, C en D-modellen. De besparende Lavatherm 59840 van AEG kost bijvoorbeeld €640 euro, en nog een stuk meer als je ‘m in de winkel koopt. Dus dat soort machines blijft daar relatief vaak staan. In 2007 had slechts 1% van de verkochte wadrogers een A-label. Tv-programma Kassa schrijft dat als alle wasdrogers in Nederland worden vervangen door A-labelmodellen dit een besparing oplevert van 'ruim 2 miljard kilowattuur stroom. De CO2-uitstoot die hiermee voorkomen wordt, komt overeen met de Co2-uitstoot van 350.000 auto's'. Desondanks hoor je de overheid niet klagen. Als je maar een spaarlamp koopt.

LEDlamp als alternatief voor spaarlamp
Spaarlampen waren er tien jaar geleden al ook al. Het is niet bepaald moderne techniek die rechtstreeks van het laboratorium de wereld komt redden. Er is ook een andere lamp die tegelijk wordt gepromoot: de LEDlamp. Het WereldNatuurFonds (bij de lezers van de Groene Amsterdammer bekend van het WereldNatuurLeger) maakt er reclame mee: ‘De nieuwste generatie led-lampen, het meest energiezuinige en duurzame alternatief voor de gloeilamp, spaart de natuur én uw portemonnee'. Wat ook genoemd had kunnen worden, is dat de LEDlamp geen ultraviolette straling produceert. De lamp zou daarom een alternatief kunnen zijn voor sommige mensen die last hebben van het UV van spaarlampen. Plus: LEDlampen hebben een rendement van 93% - tegenover 15% bij spaarlampen - en kunnen tot 19 jaar meegaan. In de toekomst mogelijk zelfs 60 jaar. De lamp als erfstuk.

Spaarlamp zorgt voor electrosmog
Ondanks het enthousiasme van de overheid zijn spaarlampen dus niet echt ideaal. Dat heeft ook te maken met het mechanisme in de lamp dat de stroom afknijpt naar het juiste niveau. Daarbij komt straling vrij. Dit wordt ook wel electrosmog genoemd. De smog van de lamp komt bovenop de portie die we dagelijks al moeten verwerken. Het onafhankelijke Franse onderzoekscenrtum CRIIREM adviseert daarom niet te dicht bij de lamp in de buurt te komen. Electronica-specialist Charles Claessens test momenteel verschillende lampen. Voorlopig resultaat: Een van de geteste LEDlampen geeft geen zogenaamde electrosmog, alle andere wel.

Spaarlamplobby misleidt politiek
Parlementslid Boris van der Ham heeft vóór gestemd, maar voelt zich misleid, vooral door Philips, dat 'een unieke kans [zag] van de weinig winstgevende gloeilamp af te komen', schrijft Elsevier. Van der Ham heeft spijt en 'vindt nu dat het publiek beter door hogere belastingen op gloeilampen verleid had kunnen worden tot het overstappen op andere lampen. Hij wil bovendien dat de gloeilamp blijft bestaan voor gebruik in bijvoorbeeld musea, die gloeilampen nodig hebben om hun kunst goed uit te lichten'. Henk van der Geest van Human Lights Watch zal het met hem eens zijn. Hij noemt het goedkope licht 'synthetisch'. Een bijkomend probleem van spaarlampen is dat ze door hun opstarttijd niet echt geschikt zijn voor bijvoorbeeld in de kelder, waar ze snel aan en uit moeten. Ook is het zo dat ze daar maar kort branden. En dan verdien je het hoge energieverbruik bij het maken van spaarlampen niet terug, waarschuwt hoogleraar energievoorziening aan de TU Delft, R. Kouffeld.

Waarom ligt Syrië onder vuur? - Deel 4

Wie onder de oppervlakte kijkt, ziet dat Syrië onder vuur ligt vanwege de belangen van de betrokken partijen. 'Syrië' gaat over macht, geld, invloed en energie.

lees meer

Waarom ligt Syrië onder vuur? - 3

Wie vorm en inhoud scheidt, ziet dat de strijd om Syrië vooral niet gaat over waar het over lijkt te gaan. De vorm maskeert de inhoud. Syrië en Iran zijn stukken op een geopolitiek schaakbord.

lees meer

Waarom ligt Syrië onder vuur? - Deel 2

Bij grote militaire conflicten die aanzienlijke humantaire en economische gevolgen kunnen hebben, is het goed te kijken naar de belangen van de betrokken partijen en naar de rol van de media bij de verslaggeving van de feiten.

lees meer

Waarom ligt Syrië onder vuur? - Deel 1

Aan de oppervlakte is het duidelijk: de VS willen Syrië bevrijden van een wrede dictator die zijn bevolking met gifgas bestookt. Onder de oppervlakte is er iets heel anders aan de hand.

lees meer

Albert Spits: Creëer je eigen financiële veiligheid

Spits beschrijft hoe de euro richting de uitgang gaat en dat je intussen maar beter waarde voor je geld kunt kiezen. Hij raadt iedereen aan zich voor te bereiden op een systeemkrach.

lees meer