Eén van mijn favoriete films is The Conversation, een film van Coppola uit 1974 waarin Gene Hackman een afluisterspecalist speelt. De film opent met een lange scène waarin twee mensen op een groot, druk plein lopen en niet weten dat hun gesprek met richtmicrofoons wordt afgeluisterd.

Door Hans de Bruin

De film werd gemaakt na het Watergate-schandaal waarop Nixon werd afgezet. Een griezelige film met een hoog Big Brothergehalte en dan bedoel ik niet de gelijknamige maar ranzige John de Molproductie.

Ik moest aan de film denken nadat ik vorige week een gesprek had met iemand die elke week bij ADO Den Haag met een videocamera de Midden-Noordsupporters in de gaten mag houden. Hij vertelde me dat dat in het nieuwe ADO-stadion niet meer hoeft want daarin worden straks de nieuwste hightech-snufjes in de strijd tegen voetbalhooligans ingezet.  Gezichtsherkenning (zoals we dat nu al kennen uit de tv-serie CSI), metropoortjes, hogeresolutiefotocamera's, handcomputers en richtmicrofoons die geluid lokaliseren moeten de pakkans van raddraaiers aanzienlijk gaan vergroten.
Mijn bek viel open. Wat is dat nou weer?

Een beetje doorzoeken leverde deze informatie op. ADO werkt samen met TNO, de provincie (de provincie Zuid-Holland subsidieert het project met bijna een half miljoen euro) en een aantal bedrijven aan een veiligheidssysteem dat waterdicht is en bovendien publieksvriendelijk. "Publieksvriendelijk" is de term die een persbericht gebruikt. Tja!

Een scanner in de toegangspoortjes 'leest' het gezicht van de toeschouwer. In de database worden zijn kenmerken, zoals de afstand tussen de ogen en lengte van de neus, opgeslagen en verbonden aan de gegevens van de toegangskaart. Zo kan bijvoorbeeld een persoon met stadionverbod geen gebruikmaken van andermans kaartje.
Fotocamera's nemen hogeresolutiefoto's op de tribunes. Deze camera's draaien continu rond en scannen het hele stadionpubliek in circa drie minuten. De foto's worden in het systeem vergeleken met de database, waardoor de club meteen weet wie er in overtreding is. Met behulp van microfoons worden zo ook fans die 'foute' aanmoedigingen roepen, gelokaliseerd.

Commercieel directeur Brand van ADO is er lekker luchtig over. "Een goedwillende fan zal niets merken van al die hightech. Bovendien kan het systeem ook registreren dat meneer Van Puffelen zijn 500e wedstrijd bezoekt en zal die thuis felicitaties van ons ontvangen", grapte Brand tijdens een persconferentie. Dat men bezig is met weer nieuwe en verdergaande griezelige ontwikkelingen onder het motto dat het maar om hooligans gaat gaan we natuurlijk niet toegeven.

Het Crowd Control Systeem wordt ontwikkeld door TNO Delft. Die zijn daar al een aantal jaren mee bezig. Tijdens een presentatie van de software op het congres 'Technologie en Criminaliteitspreventie' op 13 oktober 2000 in Zeist gebruikte TNO videobeelden van de opstand tegen Milosevic in Belgrado een week eerder. De TNO-medewerkers toonden trots hoe in de enorme menigte één persoon met behulp van 'slimme' camera's gedurende lange tijd kon worden gevolgd. 'Maatregelen om groepsgeweld in te dammen, daar kan toch niemand het mee oneens zijn?' zo lieten de TNO onderzoekers de verbijsterde congresbezoekers weten.

Voor het ontwikkelen van de automatische agressie detector video software TNO heeft software ontwikkeld waarmee, met behulp van camera's, agressie kan worden gedetecteerd. Als een camera dan onrustig (agressief) gedrag signaleert in een groep wordt er een melding gegeven. Dit is volgens TNO met name nodig omdat toezichthouders soms tientallen beeldschermen tegelijk in de gaten moeten houden. Dit Crowd Control Systeem kan volgens TNO uitstekend worden gebruikt bij voetbalwedstrijden en demonstraties. In 2007 krijgen ze dan hun zin nu het systeem bij ADO wordt geïntroduceerd.
Op de vraag bij die perspresentatie in 2000 of ze bij TNO überhaupt wel eens stilstaan bij mogelijke consequenties van hun uitvindingen, was het even slikken voor de trotse TNO-ers: 'We hebben wel een groepje mensen die zich meer bezighoudt met maatschappelijke zaken, maar ik geef toe dat er misschien wel wat meer aandacht aan dat soort zaken zou moeten worden besteed.”

En het systeem krijgt ook al navolging want bezoekers van de Tilburgse zwembaden en de ijsbaan kunnen vanaf volgend jaar op drukke dagen alleen toegang krijgen als ze een vingerafdruk en gezichtsfoto laten maken. Volgens wethouder sportzaken Hamming wil Tilburg een sluitend systeem om jongeren die trammelant veroorzaken te kunnen weren. ‘Het systeem met de vingerafdruk en gezichtsfoto wordt met succes toegepast in zwembad De Fakkel in Ridderkerk. De ervaringen daar zijn zeer positief. We waren al bezig met het zoeken naar aanvullende maatregelen om de veiligheid in de zwembaden te vergroten. Een aantal incidenten met lastig gevallen meisjes in juni bewijst dat aanvullende maatregelen geen luxe zijn.'

En in Den Haag zal de politie het systeem ook in de openbare ruimte gaan gebruiken, waarbij nauw samengewerkt gaat worden met ADO en TNO. Nu eerst nog in de omgeving van het ADO-stadion, maar ongetwijfeld zal het straks een breder gebruik gaan krijgen. Zoals de Raad van Hoofdcommissarissen het rapport Politie in Ontwikkeling voorstelde dat er een virtuele slotgracht moet komen rond de grote steden, een ring van technologie die met technieken als gezichtsherkenning in de gaten houdt wie de stad in wil, waar gestolen auto’s rijden, wie nog boetes moet betalen. Zo werkt dat.
Biometrie heet dat en dit wordt als we zo doorgaan straks de standaard voor fysieke toegangscontrole. Via gezichtsherkenning, vingerafdrukken en irisscans wordt straks bepaald wie er toegang tot een locatie, dienst of netwerk krijgt.

Ach het gaat nu toch alleen maar om hooligans.....maar Big Brother is watching!!